U zdrowego człowieka kości nie powinny ulegać rozmaitym uszkodzeniom, o ile nie zostaną ekstremalnie przeciążone, a więc mówiąc potocznie – nie zostaną złamane. Typowe złamania kości powstają właśnie na skutek działania jakiejś siły kinetycznej na przykład upadku, uderzenia lub działania dźwignią, ale zdrowe i mocne kości powinny wiele wytrzymywać. Kości mają bowiem budowę zapewniającą sztywność, a jednocześnie pewną elastyczność.
Budowa kości jest dość skomplikowana – kość długa z zewnątrz okryta jest okostną, czyli ochronną, silnie unaczynioną i ukrwioną tkanką. Pod spodem natomiast znajduje się tkanka zbita, czyli warstwa zapewniająca sztywność i twardość kości, zbudowana głównie z wapnia i fosforanów. Wewnątrz ulokowana jest istota gąbczasta oraz jama szpikowa. Nasady kości pokryte są natomiast chrząstką stawową chroniącą przed ścieraniem się ich trzonów. Oczywiście budowa kości nieco się różni w zależności od typu i funkcji. W ludzkim organizmie znajdują się kości długie, płaskie, krótkie, pneumatyczne i różnokształtne, ale to najczęściej te długie, znajdujące się między innymi w kończynach, ulegają złamaniom. Warto wiedzieć, że szkielet człowieka zbudowany jest w dużej mierzez wapnia i fosforu oraz w śladowych ilościach z innych pierwiastków. W kościach znajduję się aż 99% całkowitej ilości wapnia zawartego w ciele człowieka. To właśnie demineralizacja kości, czyli ich odwapnienie sprawia, że kości stają się kruche i bardziej podatne na urazy. W takiej sytuacji nawet niewielka siła, niefortunne podparcie się, upadek z łóżka lub złe postawienie stopy mogą skutkować ich uszkodzeniami.
Słabe kości to problem nie tylko seniorów
Wbrew pozorom to dzieci i nastolatkowie są szczególnie narażeni na uszkodzenia kości. Dzieje się tak ze względu na ich aktywny tryb życia, uprawianie sportów i skłonność do ryzykownych zachowań. Ponadto kości dzieci i nastolatków są w trakcie wzrostu i formowania się, a pełną dojrzałość i wytrzymałość osiągają dopiero około 21. roku życia. Dlatego, aby kości były zdrowe i mocne należy dostarczać im odpowiedniej ilości minerałów i składników budulcowych. Pomoże w tym na pewno dbanie o prawidłową i zbilansowaną dietę dziecka oraz zaspokajanie potrzeb młodego organizmu na minerały i witaminy biorące udział w tworzeniu się kości.
Witamina D
Witamina D ma bezpośredni i pośredni udział w budowie, formowaniu się i ochronie kości. Pośredni wpływ aktywnej formy witaminy D polega na absorpcji wapnia z układu pokarmowego oraz reabsorpcji w cewkach nerkowych. Jest ona niezbędna do wchłaniania wapnia z pokarmu, nawet, gdy dieta jest bogata w ten składnik. Jej bezpośrednie działanie polega na udziale w dojrzewaniu i funkcjonowaniu osteoklastów, mineralizacji i powstawaniu osteocytów. Mówiąc więc prościej – witamina D jest potrzebna do wchłaniania wapnia i fosforu z układu pokarmowego, oraz do tworzenia się i dojrzewania komórek budulcowych kości. Witamina D ma kluczowe znaczenie w procesach formowania i mineralizacji kości. Niestety badania pokazują, że nawet 90% Polaków wymaga dodatkowej suplementacji tej witaminy. Dodatkowa suplementacja preparatami zawierającymi witaminę D jest wskazana dla zachowania zdrowych i mocnych kości.
Dieta
Podstawowymi elementami budulcowymi kości są wapń oraz fosfor przy czynnym udziale witamin D oraz K. Dieta musi być więc szczególnie bogata w te składniki. Posiłki powinny obejmować przede wszystkim: warzywa i owoce, produkty zbożowe, nabiał czy chude mięso.
Dieta na zdrowe i mocne kości powinna obejmować także produkty mleczne zawierające dużą ilość wapnia oraz ryby, masło i żółtka jaj, które są bogatym źródłem witaminy D oraz zielonych warzyw na przykład brokułów czy szpinaku, będących źródłem witaminy K. Należy natomiast unikać jedzenia tłustego mięsa, produktów bogatych w sód, nadmiaru białka oraz alkoholu.
Suplementy
Nie wolno zapomnieć, że z układu pokarmowego wchłaniane jest tylko około 20%-40% całkowitego zjedzonego wapnia i jest to proces zależny od poziomu aktywnej formy witaminy D, czyli kalcytriolu. Nie wystarczy więc tylko dbać o dietę, gdyż ciężko dostarczyć z pożywieniem odpowiednią ilość wapnia i witaminy D. Obie te substancje można dodatkowo suplementować, jednocześnie pamiętając o zasadach zdrowego żywienia. Zwłaszcza osoby po 60. roku życia muszą dostarczać do organizmu odpowiednią ilość składników odżywczych, witamin i minerałów, by cieszyć się zdrowiem jeszcze przez długi czas.
