Kofeina to najpopularniejsza naturalna substancja pobudzająca, którą zna i stosuje niemalże każdy z nas. Występuje nie tylko w ziarnach kawy, kakaowca, owocach guarany, liściach herbaty i ostrokrzewu paragwajskiego (yerba mate), ale też w kilkudziesięciu innych roślinach. Czy kofeina szkodzi naszemu organizmowi, czy pomaga utrzymać dobrą kondycję?
Kofeina działanie
Kofeina ma właściwości pobudzające przez działanie na korę mózgową. Powoduje tp lepsze skupienie uwagi, wydłuża czas koncentracji, zmniejsza zmęczenie i senność. Niektóre badania wskazują, że również poprawia logiczne myślenie i pamięć. To jednak efekt krótkotrwały i wraz z wydalaniem kofeiny z organizmu zanika. Średni okres trwania tego związku w organizmie wynosi 4 godziny, przy czym należy pamiętać, że każdy ma inną wrażliwość na kofeinę. Najwyższe stężenie kofeiny we krwi występuje po 40–60 minutach od spożycia. To właśnie dlatego pobudzające działanie kawy czy herbaty pojawia się z opóźnieniem.
Jak kofeina działa na nasze zdrowie?
Kofeina to związek, który jest stosowany chociażby w lekach przeciwbólowych, ponieważ łagodzi ból i napięcie, wpływa też na uwalnianie dopaminy, czyli hormonu odpowiedzialnego za uczucie zadowolenia. Poza tym kofeina może obniżać poziom histaminy w organizmie. Kofeina jest też wykorzystywana w leczeniu astmy oskrzelowej, ponieważ rozszerza oskrzela.
Kofeina na potencje
W sytuacji kiedy problemy seksualne, takie jak obniżone libido, wynikają właśnie z przemęczenia, wówczas surowce zawierające kofeinę mogą okazać się pomocne. Dowiedli tego m.in. naukowcy z Uniwersytetu w Teksasie. Z ich badań wynika, że mężczyźni, którzy spożywają dziennie od 85 do 170 mg kofeiny (czyli około dwóch filiżanek kawy), są o 42% mniej narażeni na ryzyko wystąpienia zaburzeń erekcji niż mężczyźni, którzy dziennie przyjmują jedynie 0-7 mg kofeiny.
Kofeina a choroby serca
Powszechnie wiadomo, że kofeina podnosi ciśnienie krwi, to jednak po dłuższych badaniach zależności między umiarkowanym piciem kawy a rozwojem nadciśnienia nie znaleziono związku. U większości chorych z nadciśnieniem wypicie 1–2 filiżanek niezbyt mocnej kawy nie powoduje negatywnych skutków. Osoby z nadciśnieniem powinny jednak prowadzić dzienniczek i mierzyć sobie ciśnienie krwi po wypiciu napojów z kofeiną. Jeśli zaobserwują znaczny wzrost ciśnienia, muszą z nich zrezygnować. Warto też skonsultować ze swoim lekarzem, w jakich ilościach można pić kawę.
Wiadomo już także, że napoje z kofeiną nie mają wpływu na wystąpienie chorób serca i układu krążenia. Co innego, gdy są one wypijane w dużych ilościach. Osoby pijące dużo kawy często palą papierosy, prowadzą siedzący tryb życia, niezdrowo się odżywiają. U takich osób niekorzystne działanie kawy w połączeniu z czynnikami ryzyka choroby niedokrwiennej serca rzeczywiście sprzyja chorobom serca. W grupie ryzyka znajdują się też osoby o wolnym metabolizmie kofeiny.
Stosowanie kofeiny, a niedobory składników odżywczych
Po raz kolejny wszystko zależy od diety i ilości tych napojów. Ponieważ mają one działanie moczopędne, niektóre składniki mineralne, zwłaszcza wapń, są w niewielkim stopniu tracone z moczem. Nie potwierdziły się natomiast przypuszczenia, że u osób z osteoporozą za to schorzenie odpowiedzialne jest nadmierne lub nawet umiarkowane picie kawy. Jeżeli jednak ktoś przyjmuje mało wapnia w diecie i jednocześnie pije dużo kawy, to może to wpływać na rozwój choroby.
Należy jednak pamiętać, że kawa, podobnie jak herbata, osłabia przyswajanie żelaza, bo zawiera taniny, które obniżają wchłanianie tego pierwiastka. Dlatego nie powinno się pić tych napojów wcześniej niż po upływie pół godziny od posiłku bogatego w żelazo. Wiadomo też, że napoje z kofeiną mogą osłabiać wykorzystywanie w organizmie magnezu, cynku oraz witamin z grupy B.
Spożywanie kofeiny w ciąży
Wbrew obiegowej opinii nie ma jednoznacznego potwierdzenia, że kofeina szkodzi kobietom w ciąży. Choć według badań porównujących związek między ilością kofeiny w diecie a poronieniem, wystąpieniem wad wrodzonych, kłopotami z zajściem w ciążę nie stwierdzono takich zależności, to zaleca się ostrożność. Czas działania kofeiny w organizmie ciężarnych jest bowiem dużo dłuższy niż u pań nie będących w ciąży. Ponadto kawa ogranicza nieco przyswajanie składników odżywczych z diety, co w czasie ciąży może utrudniać pokrycie dziennego zapotrzebowania.
Kofeina skutki uboczne
Niski koszt kofeiny w tabletkach i łatwość jej dawkowania są także w pewnym sensie jej wadami. Bardzo łatwo bowiem o przyjęcie jej w nadmiernej ilości. Na rynku suplementów dostępne są preparaty o zawartości nawet do 300 mg kofeiny w tabletce, co odpowiada trzem kawom espresso! W rezultacie nietrudno o skutki uboczne, takie jak pogorszenie samopoczucia, przyspieszona akcja serca i arytmia oraz problemy z zasypianiem. Zwłaszcza, że problemy z zasypianiem mogą prowadzić do mechanizmu „błędnego koła” niewyspani bowiem sięgamy a po następną dawkę kofeiny, przez którą źle śpimy kolejnej nocy. W ten sposób najprościej może wykształcić się uzależnienie od kofeiny. Gdy stosuje się ją nałogowo, nie działa tak dobrze, jak wcześniej, natomiast bez niej odczuwa się przewlekłe zmęczenie, bóle głowy i pogorszenie samopoczucia. Kofeina uzależnia dosyć łatwo, także tabletki z nią wskazane są w szczególnych sytuacjach, a nie jako stały element codziennej diety.
Aby uchronić się przed niepożądanymi skutkami ubocznymi, warto przyjmować suplementy diety z kofeiną w dawce 100-200 mg.
